اسرار کاوش

    ﺗﻤﺪﻥ ﺟﻴﺮﻓﺖ ، ﺗﻤﺪﻥ ﻋﺼﺮ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺑﺮﻧﺰ ﺩﺭ ﮐﺮﻣﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺪﻣﺖ ﺁﻥ،ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎﺭ ، ﺑﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﺷﺶ ﻗﺮﻥ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼ‌ﺩ ﻣﺴﻴﺢ (ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭼﻬﺎﺭﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ) ﺑﺎﺯ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ. ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺗﻤﺪﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ، ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﻓﺴﻮﺭ ﻳﻮﺳﻒ ﻣﺠﻴﺪﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 2003 ﻣﻴﻼ‌ﺩﻱ ، ﺑﺮ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻫﻨﺮﻱ -ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼ‌ﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ، ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎﻥ ﮔﺸﺖ . ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺟﻴﺮﻓﺖ ، ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺭ ﻧﻴﻤﻪ ﻫﺰﺍﺭﮤ ﺳﻮﻡ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼ‌ﺩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻞ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺗﻤﺪﻥ ﺍﻳﻼ‌ﻡ ﺩﺭ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﻭ ﺗﻤﺪﻥ ﺩﺭﮤ ﺳﻨﺪ ﺩﺭ ﺧﺎﻭﺭ ، ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.     ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺗﻤﺪﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﻧﺪ ﺍﺯ: ﺷﻬﺮ ﺳﻮﺧﺘﻪ ، ﺗﭙﻪ ﺑﻤﭙﻮﺭ ، ﺍﺳﭙﻴﺪﮊ ، ﺷﻬﺪﺍﺩ ، ﺗﻞ ﺍﺑﻠﻴﺲ ﻭ ﺗﭙﻪ ﻳﺤﻴﻲ . ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻜﺎﻥ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﻤﺠﻮﺍﺭ ، ﺳﻴﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎﻥ ، ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ.     ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﻤﺪﻥ ، ﻃﺮﺣﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﻳﮏ ﭘﺮﻭﮊﮤ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﮑﺎﻧﻬﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪﺍً ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻱ ﺳﻴﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﮐﺮﻣﺎﻥ ، ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺗﭙﻪ ﮐُﻨﺎﺭﺻَﻨﺪَﻝ ، ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺩﺭ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻠﻴﻞ ﺭﻭﺩ ، ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻣﻲ ﺳﺎﺯﺩ. ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ، ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﻣﮑﺎﻥ ﺗﺤﺖ ﺣﻔﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺭﺳﺪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﺎﻥ ، ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭﺳﺎﻝ ﻗﺪﻣﺖ ﺍﺳﺖ .    ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﮐﺘﺸﺎﻓﺎﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ، ﻣﺠﻴﺪﺯﺍﺩﻩ ، ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺭﺍ ﮔﺎﻫﻮﺍﺭﮤ ﻫﻨﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪ. ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ، ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ، ﺗﺌﻮﺭﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻥ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻴﺮﻓﺖ ، ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﻲ ﮐﺸﻒ ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺯﻳﺮ ﺳﺆﺍﻝ ﺑﺮﺩﻧﺪ ؛ ﺍﻣﺎ ﺍﻧﺪﮐﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ، ﺍﮐﺘﺸﺎﻑ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺯﻳﮕﻮﺭﺍﺕ ﮐُﻨﺎﺭﺻَﻨﺪَﻝ ، ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻴﺮﻓﺖ ، ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺳﺎﺧﺖ.  Sir Aurel Stein ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ ﻱ 1900 ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ. ﺣﺪﺍﻗﻞ 12 ﻣﺮﻛﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﺎﻭﺵ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺭﺳﺪ ﻗﺪﻣﺘﻲ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 5000 ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﻛﺘﺸﺎﻓﺎﺕ ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ ﺍﺧﻴﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻭﺵ ﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻭ ﻏﺎﺭﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺗﻴﻢ ﮐﺎﻭﺵ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻛﺎﺥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻜﺎﻥ ﻳﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻳﻚ ﺁﺟﺮ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﻴﺒﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ ﻋﻴﻼ‌ﻣﻲ ﺩﺭ ﺷﻮﺵ ،300 ﺳﺎﻝ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ.     ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﻳﮏ ﻟﻮﺡ ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻄﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺖ ﺗﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﺍﺯ ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺑﺰﺭﮒ ﻳﺎﺩ ﮐﻨﻨﺪ. ﻃﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻟﻮﺡ ﺧﻄﻲ ﺁﺟﺮﻱ ۱۱، ﻋﺮﺽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻫﻔﺖ ﻭ ﺿﺨﺎﻣﺘﺶ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ.      ﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻟﻮﺡ ﺧﻄﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻛﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻟﻮﺡ ﺧﻄﻲ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﭘﻨﺞ ﺳﻄﺮ ﺧﻂ ﻭ ﻫﺮ ﺳﻄﺮ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ  ﺣﺮﻑ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺭﻣﺰﮔﺸﺎﻳﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻂ ﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .     ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻥ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺛﺒﺎﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮏ ﺗﻤﺪﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﺧﻂ ﺭﺍ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻋﺪﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮏ ﺗﻤﺪﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻲ ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪﮐﺎﻭﻭﺵ ﻫﺎﻱ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺛﺒﻮﺕ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺩﻳﻮﺍﻧﻲ ﻭ ﺷﻬﺮ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻭ ﺁﻳﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻳﮏ ﺗﻤﺪﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻮﺩ.